Bizə hər zaman rusların sülhsevər, yardımsevər, dünyaya sülhün, əmin- amanlığın, dostluğun carçısı kimi tanıtmışlar. Halbu ki, onların üzləri gülsə də insanlığa, xüsusilə də türklərə qarşı kin və nifrətləri heç bir zaman əksik olmadığının şahidi olmuşuq və olmaqdayıq..
Türklərin sevgisi, mərhəməti qarşısında rusların hər zaman sinsi, xain oyunları ilə qarşı-qarşıya gəlmişik. Nəticədə minlərcə, milyonlarca türk insanının qanı tökülmüş, soyqırıma məruz qalmışdır.Hər dəfəsində sülh,barış və dostluq mesajı verən ruslar əslində özləri bunun nə demək olduğunu bilirlərmı?
Tarixə nəzər saldığımız zaman dünyada ən çox soyqırımı törədən millətin ruslar olduğunu görürük.. Rusların türk xalqlarına qarşı həyata keçirdikləri sürgünlər və süni aclıq siyasətləri soyqırım deyil, bəs nədir?
Rusların türklərə qarşı soyqırımını 3 mərhələyə ayıra bilərik: Çar Rusiyası, Kommunist Rusiyası və Kapitalist Faşist Rusiyası: Rusiya,Türklərə qarşı qətliam ve soyqırım siyasətlərini həyata keçirdikləri zaman ,müxtəlif Türk boyları arasına nifaq toxumları əkərək, aynı atadan olan ırqdaşları birbirlərinə qarşıdurmada böyük məharət göstərmişdir. Qoy qatı rus sevdalıları inciməsinlər.İllər boyu bizə “ruslar bizim böyük qardaşımızdır” dedirtdilər.onları biz sevdirməyə çalışdılar. Bəs ,sonu nə oldu? Uzaq deyil,yaxın tariximizdə başımıza gələnləri nə tez unutdunuz? Qarabağda sözdə “barış” gətirənlərin oyunlarıhələ də bitməmişdir.44 günlük müharibə Azərbaycan Ordusunun qələbəsi ilə bitsə də “sülhməramlılar” sinsi siyasətləri, ikili oyunları hələ də davam etməkdədirlər.
Gəlin sülh,barış,xalqlara özgürlük mahnıları ilə illər boyu bizləri sərxoş edən rusların türkləri necə sevdiklərinə nəzər ataq.
TATARİSTANIN FƏTHİ, KAZAN SOYQIRIMI
Rus Çarı Dəhşətli. (1530-1584) 150 000 nəfərlik rus ordusu tərəfindən işğal edilmiş və bəşəriyyət tarixində ən qanlı tatar soyqırımı həyata keçirilmişdir. Kazanlı 30 min tatar kişi-qadın-uşaqdan asılı olmayaraq qılıncdan keçirildi və şəhər tatarlardan tamamilə təmizləndi. Qazan xanının qəhrəmanını, Süyun Bikeni, yüz minlərlə tatar döyüşçüsünü qılıncdan keçirdilər. “Böyük qardaşımız”dedenə yüz minlərlə türkü doğuya sürgün etdilər.
Yolu təmizlənən İvan Həştərxandan (Astraqan) və Sibir xanlıqlarına soxularaq Şimali türk torpaqlarını tapdalamış, Kamçatkaya və Sakit okeana qədər olan bütün torpaqları işğal etmişdi. Tatar, qazax, qırğız, altay, tuva və yaka (saka) türklərini, monqolları və digər yerli xalqları məhv etdilər. Həmin ərazilərdə rus əhalisini yerləşdirdilər. Yalnız Çukçilərin öhdəsindən gələ bilmədi. Amma onları dünyadan təcrid edib bir küncə atdılar.Ruslar qərbdə türkləri məhv etməyə davam etdilər.
RUSLARIN QAZAXLARA ETDİĞİ SOYQIRIM
Rusların Qazaxıstanda törətdikləri soyqırımı iki dövrə, Çar Rusiyası və Sovet Rusiyasına bölmək olar. Kazaklar 1723-cü ildə Çindən 70.000 süvari Conqar (Cunqar) əsgərini dinc yaşadıqları geniş çöllərə işğal edərək müharibəyə girdilər. Müsəlman Qazax Türkləri iqtidarları altında olan çölləri, 1 milyondan çox qazax türkünü müharibə və aclıq yolu ilə şəhid etməklə, torpaqların əsl sahibi olduqlarını bir daha dünyaya nümayiş etdirdilər.
Çar rejimi Qərbi Türküstanda yaşayan bütün köçəri türkləri oturaq şəhər sisteminə keçməyə məcbur etdi. Tarixdə ilk dəfə olaraq 1897-ci ildə Qazax türklərinin və digər türk boylarının siyahıyaalınması aparılıb. Siyahıyaalmaların nəticələri arxivlərdə 250.000 qırğız, 250.000 türkmən, 250.000 tacik, 750.000 özbəklərin hüdudları daxilində, 750.000-i sərhəddən kənarda, 1,5 milyon, qazaxların isə əhalisinin sayı 400,000 nəfər olaraq qeyd edildiyi halda,Qazaxlar Qərbi Türküstanda yaşayan xalqların ümumi sayından təxminən iki dəfə çox idi.
1920-ci ildəki zülm rejiminin təzyiqləri və qaçılmaz nəticələri, SSRİ-də bolluq olan 1929-1933-cü illərdə süni aclıq, bütün qazax ziyalılarının və xalqının kütləvi və ya gizli edamları. 1937-1938-ci illərdə liderlər.1939-1945-ci illər arasında İkinci Dünya Müharibəsi, 1950-ci illərdə həkimlərin xalq üzərində apardığı genetik və kimyəvi testlər, 1960-cı ildə Moskvada qazax gənclərinin deportasiyası, 1970-ci ildə Akmola quberniyasında məşhur Tselinoqrad hadisəsi və nəhayət bugünkü türk xalqı, xüsusən də Qazaxıstanda.Cümhuriyyətlərinin müstəqilliyinə yol açan Jeltoksan (Dekabr) üsyanı Qazax türklərinin əhalisinin azalmasında böyük rol oynadı.
Bu illər ərzində ölkə daxilində 80 minə yaxın insanın iştirak etdiyi böyük üsyanlar baş verdi. Bu hadisələrdə Stalinin gizli polis xidməti tərəfindən 5551 nəfər həbs edilmiş, 883 nəfər isə dərhal edam edilmişdir. Qalanlar sonu naməlum bir həyatın qurbanı oldular.
1936-1937-ci illərdə qazax milli şəxsiyyətləri və ziyalıları öz müstəqilliklərini, turançılıq və pantürkist ideyalarını önə çəkməyə, qələmə almağa başladılar. Az qala qılınc kimi təsirli olan bu qələmlər xalqın qorxudan boğulan ruhlarını dirçəltmiş, ağlına gətirmişdir. Ana dili, Turanın suverenliyi, müstəqillik məsələləri bütün ölkəni əhatə etməyə başladı.
ATA BEYİT QIRĞINI
Qırğız milli əlifbasının memarı və şərqşünas alim Kasım Tınıstanov və Orta Asiyanın ən böyük alimi və Turan Birliyinin müdafiəçilərindən biri Bayali İsakeyev, A. Jienbayev, Abdikadır Orazbekov, Erinbek Esenamanov və bir çox başqaları.
1938-ci ildə 138 nəfər olub. Həmçinin, güllələnmiş və torpaqla örtülmüş qurbanların əksəriyyətinin Qırğızıstan türkləri olduğu müəyyən edilib. Qırğın indiki Bişkek şəhərindən təqribən 30 km kənarda, Ala dağlarının ətəyində yerləşən kərpic karxanasında baş verib və 1938-ci ildə bu qətliamın şahidi də olub.
Kərpic karxanasının baxıcısı Hıdır Əliyev. Əliyev ölməzdən əvvəl gizləndiyi yerdə şahidi olduğu, yüzlərlə əsgərin illərdir həyata keçirdiyi bu qırğını indi 80 yaşlı İssık-K gölündə yaşayan qızına belə ifadə edib: Əhəng karxanasında çox şey baş verdi. Hər kəs yeri gələndə öyrənməlidir! Qızına ölüm qabağı vəsiyyət olaraq verdiyi bu sirr 1991-ci ildə tam müstəqillik əldə edən Qırğızıstan Respublikasının elan edilməsindən sonra 1993-cü ildə qızı tərəfindən qurulan ilk Qırğızıstan hökumətinə çatdırılıb.
1936-1937-ci illərdə Qırğızıstanda Stalin rejimi tərəfindən Ata-Beyit qətliamı. Ata-Beyt qəbiristanlığında üzə çıxarılan 138 nəfərlik kütləvi məzarlıqda DNT testi ilə qüdrətli yazıçının Türk Dünyası Cengiz Aytmatov 9 yaşında vəfat etdi Bunun bir dəfə gördüyü 1937-ci ildə KQB agentləri tərəfindən aparılmış 38 yaşında öldürülən atası Törəkul Aytmatova məxsus olduğu öyrənilib.
1937-ci ildə sonuncu dəfə 9 yaşında gördüyü KQB agentləri tərəfindən aparılan atası 1938-ci ildə güllələnərək üzərinə torpaq basan qurbanların əksəriyyətinin Qırğızıstan türkləri olduğu da müəyyən edilib. Qırğın indiki Bişkek şəhərindən təqribən 30 km kənarda, Ala dağlarının ətəyində yerləşən kərpic karxanasında baş verib və 1938-ci ildə bu qətliamın şahidi də olub.
Qırğızıstanın birinci prezidenti Əsgər Akayev bu vəziyyəti öz vəzifəsi kimi qəbul edərək 1993-cü ildə qazıntı işlərinə başlamaq üçün lazımi icazə və qərar verib. Qazıntılar nəticəsində tapılan kütləvi məzarlıq təkcə Qırğızıstanın deyil, bütün Türküstan respublikalarının qanını dondurub. Kütləvi məzarlıqda 138 cəsəd və minlərlə giliz tapılıb.
Buna baxmayaraq, Sovet İttifaqının məşhur 58-ci maddəsinə əsasən qəbirdən tapılan paltarların cibindən çıxan saralmış kağızda mətbəə, turançılıq, irqçilik, trotskizm ittihamları ilə ölüm əmrləri və adların siyahıları tapıldı ( casusluq) və pantürkizm.
NOGAY SOYKIRIMI
Ruslar 1783-cü ildə Krımı işğal etdikdən sonra Azov dənizinin şərqində yaşayan noqayları və bəzi Adıgeyləri sürgün etmək qərarına gəldilər və bu xalqların Ural bölgəsinə göndərilməsi üçün hərəkətə keçdilər. Rusların sürgün qərarına qarşı ayağa qalxan noqaylar işğalçı qüvvələrə qarşı sərt müqavimət göstərdilər.Ancaq “Noqay qəssabı” kimi tanınan rus generalı Aleksandr Suvorov şərqində yaşayan 100 minə yaxın noqay türkünü qətlə yetirdi. Azov dənizində qadın və uşaqları ayırmadan öz torpaqlarından qoparaq onları müxtəlif üsullarla qətlə yetirmiş, müxtəlif bölgələrə səpələnmişlər. 28 iyun tarixə iztirablara görə Noqay Soyqırımı kimi düşdü.
KIRIM TÜRKLƏRİNƏ EDİLƏN SOYQIRIM VƏ İXRACAT
İkinci Dünya Müharibəsi illərində Krım türklərinin iztirabları hədsiz dərəcədə artdı. Müharibənin sonunda Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqının (SSRİ) prezidenti Stalin qeyri-rus xalqlarının sürgün edilməsinə dair qərar qəbul etdi. Stalin Krım türklərinin müharibə zamanı almanlarla əməkdaşlıq etdiyini iddia edərək, onların tam sürgünə göndərilməsini əmr edir. 1944-cü il mayın 18-nə keçən gecə gələn əmr? Bundan sonra 100 mindən çox soydaşımız qətlə yetirildi.
Stalinin əmri Krım türklərinə çatdırılır. Onlardan 15 dəqiqə ərzində evlərindən heç bir əşya götürmədən, olduqları şəhərin meydanına toplaşmaları xahiş olunur. Evindən çıxmaq istəməyənləri zorla aparırlar. Müqavimət göstərənlər isə kürəyindən zərbələrlə yerindəcə öldürülür. Sağ qalan Krım türkləri heyvanları daşımaq üçün istifadə edilən qatar vaqonlarına sanki üst-üstə yığılmış kimi yerləşdirilib. İki ay davam edən bu çətin yolda çoxlu insan həlak oldu. Ölümün səbəbi susuzluq, xəstəlik, aclıq, havasızlıq və çirkab idi. Köçürülən ilk şəxslər həyat yoldaşları, uşaqlar və qocalar idi; kişilər döyüşməyə davam etdikcə onlar sonradan köçə məruz qalacaqdılar.
Krım türkləri minlərlə kilometr məsafədən Urala, Sibirə, Qazaxıstana, Özbəkistana və Qərbi Türküstana köçürülürdü.
Kırımlıların dışında aynı akıbete uğrayan diğer milletler şöyledir, Kalmuk, Çeçen-İnguş, Volga-Germen, Kabartay-Balkar, ve Karaçaylılar da sürgüne tabi tutulmuşlardır.
5 sentyabr 1967-ci il tarixli fərmanla Krım türklərinin ləyaqətinin bərpasına qərar verildi. Bundan ruhlanan Krım türkləri kütləvi şəkildə vətənlərinə qayıtsalar da, bunun bir aldatma olduğunu və məskunlaşma icazəsi olmadığını görüb yenidən qayıtmalı oldular.
Krım türklərinin milli mübarizəsi. kütləvi hərəkata çevrilmişdi. İclaslar, etiraz aksiyaları keçirilib. İclaslarda iştirak edənlər ciddi şəkildə cəzalandırılıb. 23 aprel 1978-ci ildə Musa Mahmut adlı türk həmyerlilərinə edilən haqsızlığa etiraz olaraq özünü yandıraraq intihar etdi. Krım türklərinin əfsanəvi lideri Əbdülcemil Mustafa Kırmızıoğlu həbs cəzasına məhkum edilib..
8 mart 1944-cü ildə Balkar gəncləri kütləvi şəkildə Orta Asiya və Sibirə sürgün edildi, işgəncələrə məruz qaldı, ailələri qəddar Stalin və Balkar ağsaqqallarına, qadın və uşaqlarına pul qazandıra bilən Rusiya Qırmızı Ordusu tərəfindən parçalandı və öldürüldü. Vətən, uzaqlarda cəbhədə döyüşərkən.
SSRİ-nin dağılmasından sonra Krım Rusiya Federasiyası ilə Ukrayna arasında bir qaynağa çevrildi. 1774-cü ildə Osmanlıdan ayrılan Krım türkləri bu gün də Ukrayna sərhədləri daxilində müstəqillik mübarizəsini davam etdirir. Geri qayıdan Krım türklərindən təxminən 50-60 min nəfəri Ukrayna vətəndaşlığı hüququ əldə edib. Bu gün onların əksəriyyəti Özbəkistan vətəndaşlarıdır. Onların məqsədi ağaları dəyişdirmək və yeni əsarət zəncirləri taxmaq deyil, milli gələcəyə nail olmaq idi. Ona görə də sonuncu Krım türkünün vətəninə qayıtmadan Krımın gələcək vəziyyətini müəyyən etmək çətin idi.
Krım türkləri; Ulu öndərləri Qaspıralı İsmayıl bəyin təbirincə desək: Dildə, fikirdə, işdə birlik əldə etsəydilər, istədikləri həllə çata bilərdilər.
Krımda, Balkanlarda, Qafqazda, Azərbaycanda, İraqda, Şimali Kipr Türk Respublikasında törədilən qırğınlar əsl soyqırımdır. Soyqırımların əsas aktyorunun kim olmasından asılı olmayaraq, imperializmin səhnələşdirdiyi bu tamaşa ekspansionist və işğalçı siyasətin çirkin siması, insanlığa qarşı böyük cinayətdir.
8 MART 1944 BALQAR TÜRKLƏRİNİN İHRACAT VƏ SOYQIRIM GÜNÜ... BÜŞÜV KÜN…. QARA KÜN
1944-cü il martın 8-də Balkar gəncləri zalım Stalin və Rus Qırmızı Ordusu tərəfindən kütləvi şəkildə Orta Asiya və Sibirə sürgün edilmiş, işgəncələrə məruz qalmış, uzaqlarda cəbhədə döyüşərkən, qocalar , Balkar qadınları və uşaqları vətəndə. Onların ailələri parçalanaraq öldürüldü.
Sürgündən Balkar xalqı sistematik şəkildə qətlə yetirildi və buna görə də Balkar türklərinin əhalisinin yarısı 13 il ərzində qırğına məruz qaldı.
AHISKA TÜRKLERININ SOYQIRIMI
1921-ci il martın 16-da Ahıskanın sovet torpaqlarına birləşdirilməsi ilə ahıskalılar üçün yenidən qara günlər başladı. 1956-cı ilin məlumatlarına görə, bu yerlərdə türk əhalisi 138.000 civarında idi. Sovet administrasiyası Gürcüstan sərhədləri daxilində zorla buraxdıqları Abxaz, Asetin və Acarilərə Muxtar Respublika qurmaq hüququnu verdiyi halda, Ahıska türklərinə sanki yoxmuş kimi göz yumuldu. Bu illərdə ahıskalılar məktəblərdə əvvəlcə ərəb, sonra latın, daha sonra isə kiril əlifbası ilə təhsil alırdılar.
Ahıskada 1927-ci ildən kolxozlar yaradılmağa başlandı. 1921-ci ildən 1927-ci ilə qədər olan bu 6 illik müddətdə Ahıskanın görkəmli şəxsləri sovet idarəsi tərəfindən həbsxanalara atılır. 1930-cu illərdə başlanan zülm və zorakılıq (Represiya) dövründə minlərlə ziyalı və ruhani “kamalist və pantürkist” ittihamı ilə evlərindən toplanaraq həbsxanalara atıldı.
1938-ci ildə sovet konstitusiyasının qəbulundan sonra ahıskalılar Azərbaycan milləti və onun dili kimi qeydə alınmışdır; Azərbaycan dilində idi. Amma bu halda rusların öz məqsəd və siyasətləri baxımından çox da fayda verməyəcəyi anlaşılınca bundan imtina edildi və 1940-cı ildə Ahıska türklərinin rəsmi dili gürcü dilinə çevrildi. Bu təcrübədən anlaşılır ki, ahıskalılar türk kimliyindən tamamilə ayrılmaq istəyirdilər.Onun adı altında on minlərlə sovet əsgəri yerləşdirilmişdi. 1940-cı ilə qədər heç bir xidmətə alınmayan Ahıska türklərindən təxminən 40 min nəfər Almaniya cəbhəsinə göndərildi. Borcoma çağırılanların qızları, gəlinləri və uşaqları Onlar dəmir yolu tikintisində işləyirdilər. 1944-cü ildə Borcomdan Valeyə 70 kilometrlik dəmir yolunun çəkilişində pis şərait səbəbindən minlərlə Ahıska türkü həyatını itirdi
Məlum olduğu kimi, 1944-cü ilin mayında hazırlanmış sənədə əsasən, Ahıska türklərinin SSRİ tərkibində olan Gürcüstanın Şərq rayonlarına (Rayonlarına) köçürülməsi qərara alınmışdır Sonra həmin ilin iyulunda yeni plan təsdiqlənir. Yeni təsdiq edilmiş bu qərarda xalqın Gürcüstan Respublikasından qovulması, Orta Asiya və Qazaxıstana sürgün edilməsi planı elan edilir və həyata keçirilir.
Dövlət Müdafiə Komitəsinin qərarı əsasında bu qəddar Stalin rejimi Ahıskanın 209 kəndindən 110 mindən çox türkü götürərək Dövlət Müdafiə Komitəsinin qərarı əsasında yük qatarları ilə Orta Asiyaya sürgün etdi.
13 noyabr 1944-cü ildə “Kommunist İşbirliyi” tətbiqi ilə yol, körpü və s. kimi obyektlər başlarına gələcəklərindən xəbərsiz insanlara təmir edildi. 1944-cü il noyabrın 14-də gecə saat 12:00-da sərhəddə möhkəmlətmə üçün yerləşdirilən on minlərlə rus əsgəri silahları ilə türklərin evlərinə daxil oldu. Dörd saat ərzində maşınlara yüklənən məzlum və köməksiz türk xalqı dəmir yoluna gətirildi. Bu arada yüzlərlə Ahıskalı ailə, O, hər cür riskə girərək, rus əsgərləri ilə vuruşaraq, onlarla şəhid bahasına Türkiyəyə keçməyi bacarıb. Bu ailələr hələ də Ağrı, Muş, Kırıkxan, İnegöl, Bursa, Ankara, İstanbul və digər qəsəbələrdə yaşayır.
Belə ki, təxminən 100-120 min Ahıska türkü qara qış günündə qoyun kimi 8-10 ailədə yük vaqonlarına doldurularaq qapıları bağlı idi. Yer və göy Allah-Allahın fəryadı ilə inildəyir, fəryad, sızıldama, hıçqırıq səsləri qulaq asırdı. Ancaq bu yalvarışları eşitməyə vicdan sahibi olan yox idi.
Ahıska türkləri sürgün edilərkən: Sizi alman təhlükəsindən qorumaq üçün müvəqqəti olaraq başqa yerlərə köçürürük, ən qısa zamanda torpaqlarınıza qayıdacaqsınız deyə yalan danışdılar. Gecə rus əsgərləri kəndimizin evlərini nəzarətə götürdülər və bizə iki saatdan sonra toplaşmağı əmr etdilər. Daha sonra silahla vağzalda toplaşıblar. 220-yə yaxın Ahıska kəndinin türk və müsəlman əhalisinin 450 nəfəri heyvan vaqonuna yığılmışdı. Vaqonlar heyvan vaqonu olduğu üçün istilik sistemi yox idi. Ay yarıma tualetsiz, susuz, bayırda -15, -20 dərəcə soyuqda səfər edildi. Rus əsgərləri hər stansiyada vaqon açır: aclıqdan, soyuqdan, xəstəlikdən ölənləri qatarlardan atırdılar. Qatarların qapıları gündə bir dəfə açılırdı. Kişilərin gözü qarşısında xəcalət çəkərək tualet ehtiyaclarını edə bilmədiyi üçün sidik kisəsi partlayaraq ölənlər də olub.
Bir ay yarım davam edən bu çətin yoldan sonra 30 mindən çox insan, o cümlədən 17 mini uşaq aclıqdan, soyuqdan və xəstəlikdən öldü. Yanvar ayında Orta Asiya səhralarına gələn ahıskalılar çətin şəraitdə sağ qalmaq üçün mübarizə aparmağa başladılar. Özbəkistan, Qazaxıstan və Qırğızıstan səhralarında məskunlaşdırılan bu insanlar ciddi polis və DTK rejimi altında karantinə salınıb. 1944-1956-cı illər arasında hərbi vəziyyət tətbiq olundu. Onlar müəyyən sərhədlər daxilində yaşamalı idilər, icazəsiz bir kənddən digərinə gedə bilməzdilər. Toy etmək, evlənmək, yaxın qohumları ziyarət etmək üçün xüsusi icazə tələb olunurdu. Onların ali təhsil almaq, seçmək və seçilmək hüququ yox idi. Təəssüf ki; Bütün bu bəşəri faciədən dünya ictimaiyyətinin xəbəri yox idi. Bu insan biabırçılığı 12 il davam etdi. 1944-1956-cı illər arasında davam etdi. Stalinin ölümündən sonra hərbi vəziyyət ləğv edildi. Amma Ahıskalılar Ahıskaya qayıda bilmədilər.
Ahıskalılar Ahıskadan qovularkən boş kəndlərə ermənilər yerləşdirildi. İngilis yazıçısı Robert Konqest; 120.000 türk əhalisi evlərindən didərgin salınır və bu hadisə 1969-cu ilə qədər Qərb dünyasında eşidilmirdi. Bütöv bir xalq öz vətənindən didərgin düşüb, minlərlə kilometr aralıda sərt polis rejimi altında yaşamağa məhkum edilib və dünya bu soyqırımdan xəbərsizdir? o yazır. Ədalət necədir? Onlar Qazaxıstan, Özbəkistan və Qırğızıstanın səhra torpaqlarında yayılmışdır. Yerli camaat ahıskalıları heç cür qarşılamırdı. DTK yerli əhali arasında yaxşı işləyirdi; Ahıskalıları düşmən kimi qarşıladılar. Yalan ittihamlar Bütöv bir xalq yaşadıqları sərhəd boyu öz yurd-yuvalarından didərgin salınır, soyqırıma məruz qalır, 30 mindən çox insan aclıqdan, xəstəlikdən, soyuqdan ölür, sağ qalanlar 12 il sərt polis DTK rejimi altında yaşamağa məhkum edilir, Türk cəmiyyəti Ahıska xəritəsindən silinib və bütün bu zülmlər gəlib-gedir, keçmiş sovet liderləri tərəfindən gizli saxlanılır. Belə ki; Ahıska türklərinin sürgün edilməsinin yeganə səbəbi türk olmaq idi. Stalin Türkiyə dövlətinə edə bilmədiyi, Ahıska türklərinə etdi. Ahıska türklərinə qarşı edilən bu sürgün rəsmi olaraq soyqırımdır. Biz istəyirik ki, bütün dünya bunu belə qəbul etsin. Bəşəriyyət tarixinin ən çirkli səhifələrini təşkil edən bu sürgünün sənədləri illər sonra ortaya çıxdı.
GÖKTEPƏ DÖYÜŞÜ VƏ TÜRKMƏN QIRQILI
12 yanvar 1881-ci ildə ruslar Göktəpə qalasında aralarında uşaq və qadınların da olduğu minlərlə türkməni qətlə yetirdilər. Göktəpə döyüşü Türkmənistanda, Aşqabaddan 50 kilometr şimal-qərbdə rusların türkmənlərə qarşı törətdiyi böyük qırğındır.
Türkmənistanın Göktəpə şəhərindəki Göktəpə qalasında Çar Rusiyasının işğalçı ordusu tərəfindən mühasirəyə alınan on minlərlə türkmən böyük müqavimətdən sonra ruslar tərəfindən vəhşicəsinə qətlə yetirilib. Tarixi sənədlərdə 40 min insanın həyatını itirdiyi yazılır.
Türkmənistandakı Yengi Şəhər qalası 1881-ci ildə işğalçı rus çar ordusu tərəfindən ələ keçirilib. Qalanın əsl adı Yeni Şəhərdir.
1880-ci ilin dekabrında General Mixail Dmitrieviç Skobelevin komandanlığı altında ən müasir texnika ilə təchiz edilmiş 6000-ə yaxın rus əsgəri Gök-Təpəni işğal etdi. Bu işğal iyirmi üç gün davam etdi. Rus ordusu daha sonra hücuma keçdi. Yanvarın 12-də ruslar üstün texnologiyaları ilə 25 min nəfərin müdafiə etdiyi şəhəri ələ keçirə bildilər.
Türkmənlər burada böyük müqavimət göstərdilər, lakin yenə də böyük itki verdilər. Ruslar qalaların altına qoyduqları 1160 kiloqram dinamitlə qalanı içəridən vurdular. Ruslar böyük hücumlar nəticəsində qalanı ələ keçirdilər. Qaladakı 50 minə yaxın dinc sakin səhralara doğru sürünməyə başladı. Səhralara səpələnmiş xalq rus ordusundan xilas ola bilmədi. Ruslar qala içərisində 6500-ə yaxın insanı qətlə yetirdilər. Bu işğal zamanı ruslar çox az itki verdilər, lakin türkmən əsgərlərinin çoxu şəhid oldu.
QIZIL ORDUNUN BAKI QIRGINI
Azərbaycan Xalq Cəbhəsinin rəhbərliyi ilə Azərbaycan türklərinin irəli sürdüyü istiqlal tələblərinin digər respublikaları da hərəkətə keçirəcəyindən ehtiyatlanan SSRİ, Azərbaycan xalqının həyat təhlükəsizliyindən istifadə edərək, Azərbaycana hərbi müdaxilə etmək qərarına gəldi. Bakıda yaşayan ruslar və ermənilər bəhanə kimi. 1990-cı il yanvarın 19-dan 20-nə keçən gecə rus tankları 1956-cı ildə Budapeştə, 1964-cü ildə Praqaya daxil olduqları kimi, 35 minlik ordu ilə üç fərqli nöqtədən Bakıya daxil oldular; Bakını işğal etdi.
. Xəzərə atılanlar, pəncərədən baxarkən öldürülənlər, maşın sürərkən güllələnənlər, güllələnən uşaqlar, cavanlar, qocalar vəhşicəsinə qətlə yetirilib. Xüsusilə tank altlıqlarının altında qalanların fotoşəkilləri ruslar üçün bir rüsvayçılıq, həm də rus vəhşiliyini nümayiş etdirmək baxımından örnək və rüsvayçılıq sertifikatı olaraq əbədi olaraq qalacaq. İşdən çıxarılan prezident Vəzirovun yerinə Ayaz Müttəlibov idarəçiliyə keçdi
Ayaz Muttalibov, Rus güçleriyle ortak hareket ederek sıkıyönetim ilan etti. Peşinden Halk Cephesi mensubu bir yığın insan tutuklandı. AHC, halka 40 günlük greve gitme çağrısında bulundu. Azerbaycan'ın bütün fabrikalarında ve petrol tesislerinde çalışanlar; bu katliamın failleri bulununcaya kadar grev yapma kararı aldılar. 30 Ocak'ta Ebulfez Elçibey'in Azerbaycan halkına, BM Genel Sekreterliği'ne, AGİT Başkanlığı'na hitaben yazılmış beyanatı, başta Azatlık Radyosu olmak üzere, dünyanın büyük radyo kuruluşları tarafından yayınlandı.
1990-cı il yanvarın 26-da Əlyazmalar İnstitutunun damında rus əsgərləri qarşısında üçrəngli Azərbaycan bayrağı dalqalandı.. Dağlıq Qarabağ hadisələri və Azərbaycandan qovulmuş ermənilərlə bağlı ölkədə siyasi gərginliyin artması ilə 1990-cı il yanvarın 15-də Moskva administrasiyası Dağlıq Qarabağda və bəzi rayonlarda hərbi vəziyyətin tətbiqi barədə qərar qəbul etdi. Yanvarın 19-da Bakıda hərbi vəziyyət elan olundu. Məhz bu hərbi vəziyyətdən sonra xalq bu qərara əməl etmədi, Bakıda ermənilərin zülmə məruz qalması, AXC-nin hakimiyyəti ələ keçirməsi, Sovet İttifaqı-İran sərhədinin açılması barədə iddialar özünü doğrultdu.
Yanvarın 20-də sovet ordusu Bakıya daxil oldu. Azərbaycanda hakimiyyəti geri qaytarmaq istəyən Sovet Ordusunun müqaviməti nəticəsində 143 nəfər həlak olub, 750 nəfər yaralanıb, rəsmi açıqlamalara görə 400 nəfər saxlanılıb.millətçi hərəkat güclənib. Yanvarın 22-dən 24-dək şəhidlərin ruhu yad edilib, yanvarın 22-də Şəhidlər Xiyabanında dəfn edilib.
Əslində, 1991-ci il oktyabrın 18-də Azərbaycan Dövlətinin Müstəqilliyi haqqında Konstitusiya Aktı qəbul edilmiş, dekabrın 29-da referendum keçirilmiş, 1991-ci il oktyabrın 18-də Azərbaycan Ali Sovetinin müstəqillik qərarı verilmişdir. təsdiq edilmişdir.
20. Yubileyi qeyd edən 1990-cı il 20 Yanvar hadisələri Moskvanın Azərbaycanda nəzarəti bərqərar etmək cəhdlərinin sonuncusu və sovet tanklarının 1956-cı ildə Budapeştə, 1964-cü ildə Praqaya daxil olmasından sonra sovet tanklarının daxil olduğu sonuncu paytaxt idi. Azərbaycanın istiqlal mübarizəsinin son mərhələsi olan 20 Yanvar həm də milli kimliyin yenidən üzə çıxmasına öz töhfəsini verdi.
1990-cı il yanvarın 19-dan 20-nə keçən gecə palet səsləri cəhənnəm uğultusu ilə şəhərin mərkəzinə yaxınlaşırdı. General Yazovun komandanlığı altında olan rus qoşunları Bakıya üç fərqli nöqtədən daxil oldu. Qurulan barrikadaların tanklara qarşı heç bir faydası olmadı.
Lakin bu şərəfli müqaviməti təşkil edən qəhrəmanların hamısı qısa bir toqquşmadan sonra şəhid oldular. Rus tankları 1956-cı ildə Budapeştə, 1964-cü ildə Praqaya daxil olduqları kimi, 1990-cı ildə də qan içində Bakıya daxil oldular
T-72, 80 və BMP-3 tankları “Udar” şifrəsi ilə gurultulu səslə Bakı küçələrinə daxil olarkən belə bir xain hücumu gözləməyən Azərbaycan türkləri yuxudan ayağa qalxaraq düşmənlə üz-üzə gəlməyə başladılar. Rusiya silahlı qüvvələri çubuqlar və baltalar ilə.
Ruslar “DTK-a” adlı 35 min ağır zirehli və məhvetmə təlimli əsgəri ilə təchiz edilmiş “Alfa” birlikləri ilə hücuma keçdi. Tarixin ən böyük fəlakətlərindən biri Bakının Azadlıq meydanında baş verib. Dünya ölkələri qadınların, uşaqların, qocaların çoxluq təşkil etdiyi qırğında iki gün davam edən soyqırımı macəra filminə baxırmış kimi seyr edərkən, illərlə Azərbaycanın rəhbəri olmuş Heydər Əliyev də bu soyqırımına qoşulurdu. təsirli rus generalı olmasına baxmayaraq barmağını belə tərpətmədən tamaşaçı karvanı.
Yanvarın 20-də verilən ruhların hər biri müstəqillik bayrağının yüksəlməsi üçün qızıl dayaq oldu. O gündən sonra Azərbaycanda gur və tək bir səs gəldi:
- Vətən üçün sağ ol!..
Vəzirov vəzifəsindən azad edilib, yerinə Ayaz Müttəlibov təyin edilib. Rus ordusundan hakimiyyəti alan Ayaz Müttəlibov hərbi vəziyyət elan etdi. Azərbaycan Xalq Cəbhəsi işçiləri 40 günlük tətilə çağırıb. Azərbaycanın bütün zavod və neft obyektlərində çalışan işçilər bu qətliamı törədənlər tapılana qədər tətil etmək qərarına gəliblər.
Beləliklə, Azərbaycanda həyat dayanıb.
17.08.2022 Dr.Nazilə Abbaslı
Araşdırmacı-yazar
