23 Aralık 1994 tarihinde " Gagavuz Yeri " Özel Hukuki Statüsü Moldova Mecisinde kabul edilmiştir. 14 Ocak 1995 yılında ise Gagauzya özerkliğini kazanmıştır
Moldova Doğu Avrupa’da Ukrayna ve Romanya arasında 33.846 km² toprağa ve 2,6 milyon nüfusa sahip olup SSCB ‘den 1991 yılında bağımsızlığını kazanmıştır.
Boğdan Prensliği olarak 1500 lü yıllardan 1812 ye kadar Osmanlı devletine bağlı kalmış, zaman zaman Romanya ve SSCB hakimiyetleri bölgede el değiştirmiştir.
Moldova iki özerk bölgeden oluşmaktadır.
Bunlardan birincisi Transdinyester Cumhuriyeti yani Dinyester nehrinin ötesi yada Rusça adıyla Pridnestrovskaya Moldavskaya Respublika dır.
1992 yılında Transdinyester ayaklanması sonucu bu bölge de facto bağımsızlık ilan etmiştir. Dünyada sadece Rusya Devlet Duma’sı, Güney Osetya ve Abhazya tarafından tanınmaktadır Ancak Transdinyester; içinde Rus askeri bulunan, bayrağı ve parası Moldova’dan farklı olan bağımsız bir devlet gibidir. Yaklaşık 450 bin nüfusa ve 4163 km2 toprağa sahiptir. Dinyester nehri ile Moldova’dan ayrılmaktadır. Tamamen Moldova ile Ukrayna arasındadır.
En önemli husus tek parça ve toprak bütünlüğüne sahip olmasıdır.
İkinci özerk bölge ise Gagauzya’dır. 1832 km² toprağa ve 130.000 nüfusa sahiptir. Moldova içinde 4 ayrı toprak parçasından oluşmakta yani toprak bütünlüğü yoktur. Bir kısım toprağı Ukrayna ile sınır olup daha çok Moldova içinde kalmaktadır.
25 Ekim 1990 da Gagauz Cumhuriyeti kurma girişimlerine Moldova 50.000 kişinin üzerinde silahlı gönüllü göndererek bu girişimi bastırmak istemiş ancak Rus askerlerinin müdahalesi ve Türkiye’nin de siyasi baskıları neticesi silahlı güçler Komrat’a varmadan geri çekilmiştir.
Gagauzlar 21 Ağustosta Komrat’ta Gagauz Sosyalist Cumhuriyeti’ni ilan etmişler ancak Moldova Yüksek Sovyeti bu kararı iptal etmiştir.
31 Ekim de ise Gagauz Yüksek Sovyeti kurulmuş ve Başkanlığına Stepan TOPAL getirilmiştir.
27 Ağustos 1991 yılında Moldova’nın bağımsızlığını kazanmasıyla Gagauzya’da Cumhuriyet ilan edilmiştir.
23 Aralık 1994 tarihinde " Gagavuz Yeri " Özel Hukuki Statüsü Moldova Mecisinde kabul edilmiştir. 14 Ocak 1995 yılında ise Gagauzya özerkliğini kazanmıştır.
Moldova klasik bir Sovyet sonrası dönem yaşamış ve Oligarklar ortaya çıkmıştır.
Bunlardan ilki 10 yıl boyunca Moldovayı demir yumrukla yöneten, Gagauzları ise bir hiç olarak gören, ülke kaynaklarını sömüren ve iyice zenginleşen Demokratik Parti başkanı Vladimir Plahotniuc’tir.
Plahotniuc Haziran 2019 da Sosyalist Partinin iktidara gelmesiyle ülkeden kaçmıştır.
İkinci Oligark ise 6 Mart 1987 İsrail doğumlu İlan ŞOR’dur.
Daha sonraki yazılarımda ŞOR’u daha detaylı anlatacağım. Ancak burada kısaca değinirsem; Şor Moldova bankalarını dolandırıp 1 Milyar doların üstünde bir parayı zimmetine geçirdiği için kaçmış ve İsrailde yaşamaktadır. Hakkında 15 yıl hapis cezası olup, aynı zamanda batılı birçok ülkenin hakkında yaptırım kararları vardır.
İlan ŞOR ve Vladimir PLAHOTNIUC her ikiside İsrail kökenli olup, yine her ikisi de oligark olup Moldova’nın geçmişinde, bu gün ve geleceğinde söz sahibi olmuş ve olmak için birçok gücü kullanan karanlık kişilerdir.
Plahotniuc yönetimde çok yıprandığı ve halk nezdinde itibarı olmadığı için şimdilik İlan ŞOR sahaya sürülmüştür.
Peki nedir İlan ŞOR’un amacı ve nasıl bir yöntem izlemektedir?
İlan ŞOR Orhei belediye başkanlığı ve ŞOR partisi liderliği ile Moldova siyaset sahnesine girmiştir. Ancak Sosyalist Parti ve sonrasında PAS bloku iktidarlarının hakkındaki yaptırımları sebebiyle kaçmak zorunda kalınca ülkeyi ele geçirme planlarında değişikliğe gitmiştir.
Öncelikle Moldova’da Meri ŞOR denen sosyal market araçlarıyla kalitesiz ancak ucuza market hizmeti vererek halkta sempati kazanmaya çalışmış, yine bu sosyal satış ağı ile aynı zamanda parti teşkilatlanmasını sağlamış, partililere de bu kanalla para aktarmıştır. Yine birtakım dernekler vasıtasıyla da legal ve legal olmayan para aktarımlarını sürdürerek insanları ve bir kısım politikacıları satın alıp ŞOR partisine geçmelerini sağlamıştır.
Çok benzeri metodlarla Gagauzya başkanlık seçimlerine milyonlarca Euro harcayarak kendine uşaklık yapacak, hiçbir özelliği olmayan, köyde parti telefonlarına bakan bir kadının başkan olmasını sağlamıştır. Aynı şekilde Gagauzya’da sahte milliyetçi-patriot geçinen Viktor PETROV, İlya UZUN, Mişa VLAH, Aleksandr DÜLGER ve daha birkaçını satın alıp saflarına katmıştır.
Niçin Gagauzya ŞOR için önemlidir? Gagauzya ve Transdinyester Moldova’nın kilididir. PAS bloku-mevcut hükümetin isteği olan Moldova’nın Avrupa birliğine ve devamında NATO’ya girmesinin önündeki engel bu iki özerk bölgedir.
Transdinyester bu anlamda gözardı edilebilir çünkü Moldova’dan toprak olarak ayrılabilir durumdadır. Ancak Gagauzya’nın dört ayrı toprağı ile Moldovanın içinden ayrılması mümkün değildir.
Yani Gagauzya olmadan Avrupa Birliği ve NATO hayaldir. Bu sebeple Rusya Şor denen oligarkı kullanarak Gagauz yönetimini ele geçirdi. Ancak ŞOR sadece Gagauzya ile Moldova’yı manipüle etmek yerine tamamını ele geçirmeğe çalışmaktadır. Belediye seçimlerine bu amaçla üç parti ile katıldılar. Şor-Vozrajdeni ve Şans. Moldova mahkemeleri Şor ve Şans partisini yasadışı para transferi ve dağıtımları sebebiyle seçimden önce yasakladı. Ancak Vozrajdeni Partisi seçimlere katılıp bazı belediye başkanlıklarını aldı.
Bu; oluşturmayı düşündükleri belediye destekli halk hareketleri için yeterli değildi. Bu sebeple ŞOR, hakkındaki cezaları kaldırmak için çok yüksek miktarda para harcamaya başladı. Kısmen başarılı olsa da seçimlere girebilmesi için gerekli kararları çıkartamadı.
Bu durumda çok önceden yapılan gizli ittifakı uygulamaya koydular…..
Rusya-İsrail ve ŞOR arasındaki Moldova pazarlığı.
Rusya Hamas’ı destekler görünse de gerçekte İsrail ile çok iyi ilişkileri vardır.
İsrail ve ŞOR Moldova yönetimini tekrar alacaklar, karşılığında da Rusya Gagauzya’yı ve Transdinyester’i elinde tutarak Moldova’nın AB ve NATO’ya girmesini engelleyecekler.
Devamında görüşmek üzere…..
