SİLİFKE YAŞAM DERGİSİ-SAYI:169
Eğitimci, Araştırmacı Rifat KARADUMAN ile Söyleşi:
Hümmet Topal: Hocam araştırıyorsunuz, yazıyorsunuz, anlatıyorsunuz. Güzel ama bu sayımızda kendinizden bahsetseniz diyorum.
Rifat Karaduman: Pazarkaşı mahallesinde 15.07.1953 tarihinde doğdum. İlkokulu Cumhuriyet İlkokulunda, ortaokulu Silifke Lisesi orta kısmında okudum. Babam üç göbek öteden pazarkaşı’nın yerlisi bakırcı-kalaycı idi. Annem tarafından Sökün ve İmamuşağı köyü bağlantımız var.
Hümmet Topal: Çocukluk döneminizden kısaca bahsetseniz ne dersiniz?
Rifat Karaduman: Emeğiyle geçinen bir insanın çocuğu olduğumuz için kolay geçti diyemem. Ancak mutlu ve mücadele içinde geçti diyebilirim. Yedi çocuk, ana, baba, kalfa, çırak toplam 11 kişi idik. Dükkânımızda babamıza yardım ederdik. Köylere seyyar kalaycılık yapmaya gittiğinde tatildeysek yanında giderdim babamın. Dükkânda işimiz olmadığında hızara giderek sandık çakardım. Annem tezgâhta (çulfallıkta) çaput battaniye dokurdu. Akşamları tüccara ait fıstık kırardık. Ablam dikiş dikerdi. Hatta küçük yaşta babam eşeğe bakır kap kacak yükler, yalnız başıma köylere satış yapmaya gittiğimi unutmam.
Hümmet Topal: Yani zor bir çocukluk dönemi yaşamışsınız.
Rifat Karaduman: Ben zorluğun farkında değilim. Keşke bütün çocuklar öyle yetişse… Ben bu günümü o günlere borçlu olduğumu düşünüyorum.
Hümmet Topal: Peki okul hayatınız?
Rifat Karaduman: Ortaokuldan sonra Mersin öğretmen okulunu kazanarak gittim ve 1971 Haziranında öğretmen oldum ve kısa bir müddet sonra Afyonkarahisar’a atandım. Öğrenciliğim sırasında da tatillerde hızarda sandık çakmaya devam ettim. Ayrıca Silifke Mersin arasında çalışan Tezcanlar’ın 3 numaralı otobüsünde muavinlik yaptım.
Hümmet Topal: Meslek hayatınız nasıl geçti?
Rifat Karaduman: Meslek hayatım da çok hareketli geçti. Türk milliyetçiliği ülküsüne sahip olmam sebebiyle hep şikâyet ve soruşturmalara muhatap oldum. Kınama, maaş kesimi, kıdem indirimi, ilçe dışı sürgün vb. cezaların tümünü sırasıyla aldım. Mücadelede hep ön saflarda yer aldım. Meslekte kendimi yetiştirmek için onlarca kursa katıldım. Bu arada Eskişehir Anadolu Üniversitesine bağlı Bolvadin Meslek Yüksek Okulu Pazarlama Bölümünü bitirdim. Afyonkarahisar Fevzi Çakmak yetiştirme Yurdunda da görev yaptım. Öksüz, yetim, kimsesiz çocukların dertleriyle dertlendim. İlköğretim programı ve müfredatında değişiklik yapmak için seçilen heyette Afyonkarahisar ilinden seçilen iki eğitimciden bir bendim. Daha sonra Mersin’e ve iki yıl sonra da Silifke’ye nakil oldum. İmamlı köyünde, Sayağzı İlkokulunda, 50.yıl ilkokulunda ve Taşucu SEKA ilkokulunda görev yaptım. Silifke’de ilk olarak iki arkadaşımla birlikte “İlçe İzci Kurulu” nu kurduk. İzcilik faaliyetleri Silifke’de en üst seviyeye çıkmıştı. Yine Silifke’de öğretmen Evi’nin kuruluşunda da ben yönetim kurulu üyesi idim ve mahalli imkânlarla ilk öğretmen evini biz kurduk. Yıllarca seminer, konferans verdim. Okudum, araştırdım, yazdım. 18 yıl içinde üç defa yurt dışı öğretmenlik sınavına girdim, kazandım. Birinci ve ikinci defa türlü sebeplerle gönderilmedim. Üçüncü sefer 1993 yılında Fransa’ya öğretmen olarak gittim. Orada da Eğitim Ataşemizin rahatsızlığı dolayısıyla her gün Lyon Konsolosluğunda bulundum ve farklı bölgelerdeki görev yerlerine yetiştim. Cumartesi Pazar dâhil çalıştım. Çok güzel hizmetlerimiz, arkadaşlarımız ve hatıralarımız oldu. 1998 yılında Fransa’dan dönerek kadromun bulunduğu Taşucu SEKA İlköğretim Okulu’ndan emekli oldum. Tabi bu anlattıklarım özetin özeti olacak kadar kısa…
Hümmet Topal: Hocam meslek hayatının dışında da çok farklı alanlarda seni hep gördük. Biraz da bunlardan bahseder misiniz?
Rifat Karaduman: Evet ben 24 saatimde boşluk olduğunda sıkılan bunalan bir yapıya sahibim. Emekli oluncaya kadar memuriyetimin izin verdiği ölçüde Sivil Toplum örgütlerinde, eğitim, kültür, sanat alanlarında olmaya çalıştım. Kızılay Silifke Şubesinin uzun yıllar başkanlığını yaptım, yönetim kurulunda ve şube kurulunda görev yaptım. İlk defa seyyar mutfakla ihtiyaç sahiplerine sıcak yemek dağıtımını başlattık. İlk defa Kızılay Kreşi açtık. İlk defa çocuklarını dershaneye gönderme imkânı olmayanla için “Kızılay Etüt Merkezi” açtık. İlk defe “Kızılay Eğitim merkezi” açtık binlerce insana İlk Yardım Eğitimi ve sertifika verdik.
1985-1995 yılları arasında 10 yıl Silifke Gazetesini ortak olduğum şirket devraldı ve biz çıkardık. Yazı tek tek harflerle (hurufat) ile diziliyordu. Entertip dizgi makinesini Silifke’ye ben getirdim. Daha önce rahmetli Besim Baloğlu linotip dizgi makinesini getirmişti. Silifke’de üç sarı basın kartı ve basın plakası olan gazeteci vardı ve bunlar Silifke Gazetesi çalışanıydı. Bu arada inşaat malzemeleri satıcılığı ve damperli kamyonumuzla kum çakıl nakliyesi yapıyorduk. İşin başında kayınbiraderim bulunuyordu, gazete ile ben ilgileniyordum. Ayrıca Taşucu ve Kum mahallesinde kooperatif kurma ve inşaat çalışmalarımız da oldu.
Hümmet Topal: Çok erken emekli olmuşsunuz.
Rifat Karaduman: evet erken sayılır. Ama yapacağım çok iş vardı. Emekli olduğumun farkında bile olmadım. Çünkü hep çalışıyordum ve boş zamanım hiç olmadı. Yukarda söylediğim gibi eğitim, kültür çalışmalarına ağırlık verdim. Bu amaçla arkadaşlarımla “Taşeli Kültür ve Eğitim Derneğini” kurdum. Bu arada üç yıl boyunca “Taşeli Kültür ve Eğitim Vakfı”nı kurduk. Hatta vakfın aylık yayın organı olarak “Taşeli Gazetesi’ni” yayınlamaya başladık. Vakfı iki defa mahkemeden tescil ettirmemize rağmen Genel müdürlük Yargıtay’a başvurarak kararı bozdurdu. İnşallah ilerde bu hayalimi gerçekleştireceğim.
Hümmet Topal: dershane ve okul işletmeciliğiniz de var sanırım.
Rifat Karaduman: Evet o sıralarda ilçemizde ilk açılan “49 nolu Telekom Bayii” olarak çalışmakta idim. Güzel bir ekip oluşturarak “Bilge Eğitim Matbaacılık İnşaat Nakliyat Turizm Limited Şirketini” kurduk. Ziraat Bankası özel işlem merkezi ve lojmanı olan hizmet binasını satın alarak “Birey Dershanesini” hizmete sunduk. Ayrıca Kızılay iş Hanında “Bilge Adam Dershanesini” ve “Kağan Pansiyonu” faaliyete geçirdik. Çok güzel bir ekiple güzel hizmetlerde bulunduk. 2013 yılında Özel Öğretim Kurumu olarak Hızır Sağlık Meslek Lisesini kurduk. Kısa bir müddet sonra kurumu devrederek eğitim hayatından çekildik.
Hümmet Topal: Niçin çekildiniz?
Rifat Karaduman: Yorulduk diyelim. Ama aslında çok güzel hayallerim vardı. Ben iflah olmaz bir Turancıyım. Bu sebeple oğlumun adını Çin’de 40 arkadaşıyla birlikte ihtilal yapan, esarete başkaldıran kahramanımızın adı “Kürşad” koymuştum. Kendi dükkânımızın adını “Hazar Mutfak Eşyaları” olarak koymuştum. Şirketimizin adı “Bilge” oldu. Pansiyonumuzun adı “Kağan” oldu. Kuracağımız okulun adı da “Bilge Kağan Koleji” olacaktı. Ama hayallerimizi gerçekleştirmek her zaman mümkün olmuyor.
Hümmet Topal: Sivil Toplum Örgütleriyle ilişkileriniz.
Rifat Karaduman: Gücüm yettiğince zamanımın büyük kısmını Sivil Toplum Örgütlerine ayırdım. Bir dönem Ticaret ve Sanayi Odası Meclis üyesi idim. Bir dönem kurduğum çiftlik dolayısıyla Damızlık Sığır yetiştiricileri Birliği Ankara delegesi idim. Yine birkaç dönem Tüketici Hakları Derneği üst kurul delegeliği yaptım. Uzun Yıllar Kızılay Genel Merkez Delegesi idim. Aynı anda üç-dört derneğin yönetiminde veya denetleme kurulunda bulunduğum dönemler oldu. Silifke’de Özel Öğretim Kurumları Derneğini ben kurmuştum. Okçuluk Kulübü ve Silifke Fotoğraf Sanatı Derneği kuruluşunda önderlik edip destek verdim. Yüksek Okul Yaptırma ve Yaşatma Derneğinde uzun süre görev yaptım. Merhum Avukat Sait Kılıç, merhum Nazif Tol ve arkadaşlarla birlikte Taşucu Meslek Yüksek Okulu’nun kuruluşunun her aşamasında bulundum. Ressam ve sanatkârlarımıza atölye tahsis ettim. Bazı sivil toplum örgütlerine yer tahsis ettim. Kent Konseyinin her biriminde yıllarca bulundum.
Hümmet Topal: Kent Konseyini ayrıca ele alalım.
Rifat Karaduman: Kent Konseyleri kentler için çok önemli. Ancak, mevcut kurumlar kendilerine yeni bir ortak gelmiş kıskançlığıyla direnmeye devam ediyor. Bu bakımdan Kent Konseyleri yeterince etkili olamıyor, görevini tam olarak yerine getiremiyor. Ben Kent Konseyinin Yerel Gündem-21 olarak başladığından bu yana olan hafızasına sahibim. Yönetiminde ve çalışma gruplarında görev yaptım. Sekiz yıl boyunca da üç dönem Silifke Kent Konseyi Başkanlığı görevini yürüttüm. Ayrıca aynı dönemde beş yıl boyunca iki dönem de Mersin Büyükşehir kent Konseyi Yürütme Kurulunda görev yaptım. Büyükşehirde belediye anlamında sorunla karşılaşmadık. Az önce bahsettiğin sebep dolayısıyla Silifke’de sürekli engellerle karşılaştım. Ama hiçbir engel bizi çalışmalarımızdan alıkoyamadı. Sürekli çalıştık, Fikir ve projeler ürettik. Kentimizin önceliklerini tespit ettik. Kanun ve yönetmeliklerin ruhuna uygun olarak çeşitli meclisleri ve çalışma gruplarını oluşturduk. Son üç sene Mürüvvet Hanım Konağının tahsis edilmesinden sonra 250 civarında bileşenlerimiz ve çözüm ortaklarımızla güzel bir sistem kurduk. İlgili kanun ve yönetmelik belediyenin Kent konseyine yer ve bütçe ayıracağını, ayni ve nakdi destekte bulunacağını söylemesine rağmen görevlerini yerine getirmediler. Gerek buradaki çalışmaları, gerekse yurt içi ve yurt dışı çalışmaları hep kendi imkânlarımızla yürüttük. Burada anlatmaya kalksam sayfalar yetmez. Ne yapmışız, neleri çalışmışız Facebook’taki “Silifke kent Konseyi” sayfasına (30.Temmuz.2019 yılına kadar olan kısmı kast ediyorum) ve benim şahsi sayfamdaki “Basında Kent Konseyi” albümüne bakılabilir.
Hümmet Topal: Konuşulacak çok şey var. Ama sayfamız yetmez. Çünkü sizin başka çalışmalarınız da var. Onlara sıra gelmedi.
Rifat Karaduman: Haklısın. Diğer çalışmalarından da kısaca bahsedeyim. Benim hayallerimden birisi “Silifke (Taşeli) Kent Arşivi” oluşturmak ve bunu dijital ortama yükleyerek meraklıların ve araştırmacıların istifadesine sunmak, bir diğeri de “Silifke Kent Müzesi” ni kurmaktı. Yönetmeliğini falan da hazırladık. Belediyeye teslim ettik. Ama diğer konularda da olduğu gibi o dönem başkan olan Mustafa Turgut meclis gündemine bile aldırmadı.
Hümmet Topal: Vaz mı geçtiniz?
Rifat Karaduman: Hayır madem böyle olmuyor kendim yapayım dedim ve çalışmalarımı sürdürdüm. Şu anda özellikle Taşeli ve Silifke ile ilgili küçümsenmeyecek bir arşive sahibim. Bu işe meraklı birkaç arkadaşımın da desteği ile iyi bir noktaya geldik. Pek çok araştırmacıya gerek danışmanlık, gerek yardım anlamında destek veriyor ve yeni eserlerin ortaya çıkmasına vesile oluyoruz. Kısa bir söyleşide hepsinden bahsedecek imkânımız yok. Yakında güzel eserlerin ortaya çıkışını göreceksiniz.
Hümmet Topal: Arşivden bahsettiniz. Kütüphaneniz de çok zengin gördüğüm kadarıyla?
Rifat Karaduman: Gördüğün ancak bir kısmı. Yer darlığı sebebiyle altı bin civarında kitabımı tasnif edip sınıflandırdım. Diğerleri ayrı yerde koli ve sandıklarda duruyor. Sanırım dokuz bin civarında kitap olan bir kütüphaneye sahibim. Ayrıca gazete kupürü (kesikleri) ve fotoğraf başta olmak üzere on binlerce doküman var.
Hümmet Topal: Aile durumunuzdan bahsetmediniz?
Rifat Karaduman: Öğretmen Seyhan Karaduman (Koç) ile evliyim. Üç evlat sahibiyiz. Büyük kızım doktor, oğlum elektrik-elektronik mühendisi, diğer kızım bilgisayar mühendisi. Hepsiyle ayrı ayrı gurur duyacağım özellikleri var. Eşim boş zamanlarını ahşap yakma işleriyle değerlendiriyor. Silifke ve bölgemizin tanıtımına katıda bulunacak eserler yapıyor. İnşallah pandemiden fırsat bulduğumuzda kentimizin ve bölgemizin tanıtımı için sergiler açacağız.
Hümmet Topal: bildiğim kadarıyla başka uğraşlarınız da var?
Rifat Karaduman: Evet var ama zamanımız yetmez. Festivallerde çeşitli sergiler açtım. Etnografik eser topluyorum. Para koleksiyonu ve pul koleksiyonu yapıyorum. Boş zamanlarımı değerlendirdiğim hobi atölyem var.
Hümmet Topal: Son olarak neler söylersiniz?
Rifat Karaduman: Söyleyecek çok şey var. Kentimizle ve bölgemizle ilgili bilgi sahibi olmak isteyenler facebook’taki hesabımı, Silifke Kent Hafızası ve İçel Taşeli Postasını takip edebilirler. Aramayı kolaylaştırmak için “İçel Taşeli’den Simalar”, “Atatürk ve Tekir Çiftliği”, “Silifke (İçel) Konulu Yayınlar”, “Eski Silifke”, “Fotoğraf”, “Tarih”, “İçel Silifke Şiirleri”, “Yazar ve Şairlerimizin Eserleri”, “Festival”, “Kent Meclisi”, “Kardeş Kentler”, “Silifke Basını ve Matbaacılık” gibi pek çok albüm yaptım. Bunlara kolaylıkla ulaşmak mümkün.
Hümmet Topal: Söyleşi için teşekkür ediyorum.
Rifat Karaduman: Asıl ben size teşekkür ederim. İnşallah hayalimi gerçekleştiririm. Bu bilgi ve belgeler geleceğe armağan edilir.