Adıyaman’da il olma mücadelesi yapıldığı 1954 yılı kayıtlarında, merkez nüfusu 14 bin civarındadır.
O dönem Adıyaman, kaleyi çevreleyen Eskisaray, Musalla, Sıratut ve Mara mahallesinde kerpiç evleklerden ibaretti.
İl olduğu dönemde Adıyaman’da vatandaş kerpiç evlerde idare lambasıyla aydınlanmayı sağlıyordu. Evinde gaz lambası olan orta gelirli sınıfı, gömlekli lökus çıralar birkaç zenginin evini süslüyordu.
1950’ de tek başına iktidar olan Demokrat Parti’den Adıyamanlıların istekleri il olma ile sınırlı kalmadı. Başbakandan yatırımlar istediler, fabrikalar istediler.
Demokrat Parti İl yaptığı Adıyaman’a Sümerbank’ı kurdu. Sümerbank deyip geçmeyin, Adıyaman gibi küçük bir ilin sanayileşme hayallerinin başlamasına sebep oldu.
Adıyaman’da Sümerbank’ı, Süt fabrikası, Et kombinası, Çimento fabrikası yatırımları izledi. 70’li Yılların sonunda Adıyamanlı müteşebbis Ahmet Öncebe o dönem büyük bir cesaret göstererek, Adıyaman’da olmayan bir yatırıma imza attı. Adıyaman’da ilk özel sektör yatırımı olan Un fabrikasını kurdu.
Un fabrikasının işleyişini gören Adıyamanlı bazı işadamları da bundan cesaret aldı un fabrikaları kurdular ve Irak’a ihracatla Adıyaman böylece önemli bir merkez haline geldi.
Ahmet Öncebe, Adıyaman özel sektörün öncüsü olarak tarihe bir not düştü. Mekânı cennet olsun.
Kurulan Sümerbank fabrikası elektrik ihtiyacını ortaya çıkardı. Bugün Harhar’da itfaiyenin bulunduğu yerde, Man kamyon motoruyla çalışan belediyenin küçük bir atölyesindeki elektrik üretimi Adıyaman’a elektrik sağlıyordu.
70’li yılların başlarında bu santral daha sonra yerini Pirinde kurulan elektrik santraline bıraktı.
Kente düzenli elektrik gelmeye başlayınca, evlere florans lambalar gelmeye başladı. Teknolojik gelişmeler, bütün Türkiye’de olduğu gibi köylerden kente göçü başlattı.
Adıyaman kentleşme mücadelesinde köylerden kente göçe hazırlıklı değildi. Kent merkezinde imar uygulamaları geleceğe yönelik sağlıklı yapılamadı. Bu süreçte çarpık kentleşmeyle kentte yeşil alanlar yok oldu. Tarım arazileri şehir yapılaşmasına bir nevi kurban edildi.
YEŞİL ADIYAMAN sloganları tarihe karıştı, kent merkezinde kaçak yapılaşmada şehir merkezini içinden çıkılamaz hale getirdi. Son 50 yılda Atatürk Bulvarı hariç, elle tutulur sağlıklı bir yerel yatırım kent adına yapılamadı.
Kent merkezinde bir dönem Miktad Gürlevik’in Harıkçı caddesini açmadaki mücadelesi sürdürülemedi. 1980’li yıllarda Miktad Gürlevik’in bu mücadelesi Mehmet Erdem döneminde Sıratut’ta cadde açma ile sınırlı kaldı.
Kentte ekonomi tütün tarımı üzerine odaklanmıştı. Reco, İnhisar, Tütün Bakımevi isimleriyle hizmet veren, sonrasın da TEKEL ismini alan kurum, Adıyaman için en önemli kurum haline gelmişti.
100 yıldır Adıyaman ekonomisinin can damarını tütün tarımı oluşturuyordu. Kent ekonomisi Tütün tarımı üzerine odaklanmıştı.
TEKEL’in özelleştirilmesi Adıyaman’da ekonomik gelişmeyi baltaladı, Adıyaman’ın ekonomide 6 Şubat depremi 2010 yılında oldu ve TEKEL kapatıldı tasfiye edildi.
70 yıllık Adıyaman il tarihinde 2010 TEKEL ekonomik depremi sonrası, 6 Şubat 2023 depremi de tuzu biberi oldu.
Not: DEVAM EDECEK